به بهانه آغاز هفته نجوم در ایران از ۴ اردیبهشت انجام می شود؛
نامگذاری ۷ روز از سال به نام ستارگان آسمان نجوم
نهایت علم: هفته نجوم در ایران از امروز دوشنبه 4 اردیبهشت ماه شروع می شود و به همین مناسبت، انجمن نجوم ایران می خواهد با نامگذاری روزهای این هفته به نام ستارگان و بزرگان علم نجوم و بزرگداشت آنها، زمینه را برای توسعه زیر ساخت های تحقیقاتی در این عرصه فراهم آورد.
به گزارش نهایت علم به نقل از ایسنا، زمان برگزاری هفته جهانی نجوم همه ساله در نزدیکترین شنبه به اولین تربیع اول ماه برگزار می گردد که این زمان بین نیمه ماه آوریل تا نیمه ماه مِی (اواخر فروردین تا اواخر اردیبهشت) است و بر این اساس هفته جهانی نجوم در ایران امسال از ۴ تا ۱۰ اردیبهشت ماه است.
با عنایت به این که تا ۱۰ سال آینده با خورشید گرفتگی کلی سال ۱۴۱۲ مواجه خواهیم شد، برای آنکه بتوان زیر ساخت های لازم را در کشور در بین منجمان آماتوری و حرفه ای فراهم نمود، عنوان هفته نجوم امسال «نجوم ایران افق ۱۴۱۲» نامگذاری شده است.
انجمن نجوم ایران علاوه بر نامگذاری روزهای هفته نجوم، مراسم بزرگداشتی برای پیشکسوتان نجوم خواهد داشت.
روزهای هفته نجوم از ۴ تا ۱۰ اردیبهشت ماه دارای عناوینی به این شرح است:
دوشنبه ۴ اردیبهشت
گرامیداشت دکتر احمد کیاست پور به نام «حفظ آسمان شب، محیط زیست و گسترش علوم شهروندی»
سه شنبه ۵ اردیبهشت
گرامیداشت دکتر محمد حیدری ملایری به نام «استارتاپ ها، کسب و کارها، توسعه و تربیت نیروی متخصص»
چهارشنبه ۶ اردیبهشت
گرامیداشت دکتر حمیدرضا گیاهی یزدی، به نام «توسعه و اهمیت گردشگری نجومی»
پنج شنبه ۷ اردیبهشت
گرامیداشت آلینوش طریان به نام «نقش بانوان در آینده نجوم»
جمعه ۸ اردیبهشت
گرامیداشت منجمان آماتور مروج سید مصطفی امام، شیرین حق شناس، سعید صادقی مهر و آریا کریمی به نام «آموزش کودکان و نوجوانان در پیشبرد آینده نجوم»
شنبه ۹ اردیبهشت
گرامیداشت سیروس برزو به نام «ارتباط نجوم با سایر علوم و تاثیر آن در جامعه»
یکشنبه ۱۰ اردیبهشت
گرامیداشت دکتر محمدرضا ستاره به نام «همبستگی و تعامل نجوم حرفه ای و آماتوری»
به گزارش نهایت علم به نقل از ایسنا، بزرگان نجوم ایران از گذشته تلاش داشته اند تا با ایجاد زیرساخت های لازم و اکتشافات خود، همیشه پرچم کشور را در آسمان علم نجوم برافراشته نگه دارند.
به اعتقاد فعالان و پژوهشگران نجوم، رشد و بالندگی نجوم آماتوری و حرفه ای ایران در دهه ۸۰ شمسی، مرهون رویداد بی نظیر خورشیدگرفتگی کلی در سال ۱۳۷۸ بوده است؛ چونکه در آن دهه زیرساخت های لازم برای هدایت و راهنمایی نسل جوان علاقه مند چندان فراهم نبود، ولی تجارب به دست آمده از تشکیل گروه ها و انجمن ها موجب شد تا حالا موسسات و مراکز دولتی، غیردولتی و دانشگاهی بی شماری در سرتاسر ایران به فعالیت در زمینه نجوم آماتوری و حرفه ای مشغول باشند.
حجم بالای علاقه مندی در حوزه نجوم موجب شد زمینه برای افزایش تعداد دانشجویان رشته های در رابطه با نجوم با ورود ابزارهای تخصصی مانند انواع تلسکوپ ها، فراهم گردد.
حالا بایستی به افق ۱۰ سال آینده نجوم آماتوری و حرفه ای ایران یعنی جایی که در واپسین روز از سال ۱۴۱۲ و ساعتی قبل از تحویل سال شاهد رویداد شگرف خورشیدگرفتگی کلی نگاهی داشته و شاهد باشیم که بار دیگر می تواند موجب شود تا خیل عظیمی از علاقه مندان در دهه آینده شمسی به نجوم علاقه مند شوند.
این فاصله ۴ هزار روزه تاوقوع این خورشیدگرفتگی تاریخی فرصتی را فراهم آورده تا دست اندرکاران برگزاری روز و هفته جهانی نجوم که از امروز دوشنبه ۴ اردیبهشت ماه شروع می شود، با یادی از درگذشتگان و تجلیل از فعالیتهای پیشکسوتان، توجه مسئولان را به توسعه زیر ساخت های مطالعات نجومی کشور جلب کنند؛ هفته ای که مقرر است هر روزش با نام یکی از ستارگان آسمان علم نجوم کشور تعریف شود.
دکتر احمد کیاست پور استاد پیشکسوت نجوم ایران
دکتر کیاست پور استاد فیزیک دانشگاه اصفهان و از توسعه دهندگان نجوم حرفه ای و آماتوری در ایران بود.
تدریس، نگارش و ترجمه چندین کتاب و مقاله و ساخت و تجهیز رصدخانه دانشگاه اصفهان، همکاری در تاسیس و فعالیت مرکز نجوم ادیب اصفهان، مکان یابی و مشاور تخصصی تجهیز رصدخانه دانشگاه کاشان عناوینی است که در کارنامه وی می درخشد.
دکتر احمد کیاست پور اولین فرزند از خانواده حاج میرزا علیرضا و حاجیه خانم صدیقه اکلیلی است که در روز ۷ خرداد ۱۳۱۲ در اصفهان متولد شد.
وی وقتی به سن دبستان رسید، پدرش در خدمت سربازی بود و مدرسه وی دستخوش تصمیم گیری های دایی و مادر شد و به مدرسه فرستاده نشد با این وجود نزد پدر و به گونه خودآموز به سواد آموزی پرداخت و در سال ۱۳۳۱ ششم ابتدایی را بطور متفرقه امتحان داد و هر یک از دوره های اول و دوم دبیرستان را در یک سال در آموزشگاه شبانه با موفقیت به پایان رساند.
کیاست پور در سال ۱۳۳۴ در کنکور دانشگاه تهران در رشته فیزیک پذیرفته شد و زیر نظر استادانی چون دکتر کمال الدین جناب، دکتر محمود حسابی و دیگران دوره سه ساله کارشناسی را گذراند و در خرداد ماه ۱۳۳۷ فارغ التحصیل شد. وی چند ماه پیش از فراغت از تحصیل، در موسسه ژئو فیزیک دانشگاه تهران بعنوان کارمند فنی بطور پیمانی استخدام و مسئولیت بخش ژئو مغناطیس آن مؤسسه را عهده دار شد.
دکتر کیاست پور در این زمان از گروه نجوم و رصدخانه دانشگاه جرج تاون و در واشنگتن دی سی بورس تحصیلی همراه با کمک هزینه تحصیلی دریافت کرد و در مهرماه ۱۳۳۸ و در آن دانشگاه مشغول تحصیل و تحقیق شد.
تحقیقات وی بیشتر در زمینه "بیناب سنجی" نجومی بود و رساله خودرا نیز در مورد خط های بینابی ضعیف در طیف خورشید انجام داد و در خرداد ماه ۱۳۴۳ دکتر کیاست پور در انتهای سال تحصیلی ۵۳-۱۳۵۲ به میهن بازگشت و در سال ۱۳۵۳ با پایه یک استادی به استخدام دانشگاه اصفهان درآمد.
هدف وی در تمام دوران تحصیل و تدریس و تحقیق در خارج از کشور، ترویج علم نجوم و کسب تجربه در نجوم مشاهده ای بوده است تا در ایران بتواند در گسترش این زمینه سهمی داشته باشد. این استاد گرانقدر در روز شنبه ۱۶ آذرماه سال ۱۳۹۸ از جهان فروبست.
کشف جسم های ناشناخته در دو کهکشان همسایه ما
دکتر محمد حیدری ملایری یکی از دانشمندان سرشناس جهانی در اخترشناسی و اختر فیزیک است و اکتشافاتش در زمینه ستارگان پرجرم یعنی ستارگانی که جرمشان دستکم ۱۰ برابر از جرم خورشید بیشتر است، بوده است.
حیدری در ۱۰ اردیبهشت سال ۱۳۲۶ در ملایر زاده شد. او کلاس های اول و دوم دبستان را در ملایر گذراند و سپس با خانواده اش به تهران کوچ کرد و در سال ۱۳۴۵ کارشناسی خودرا در رشته فیزیک از دانشگاه تهران دریافت کرد.
او سه سال هم در موسسه انتشارات فرانکلین، ویراستار کتاب های وابسته به دانش فیزیک بود و در این بازه، خود نیز بیش از ۱۰ عنوان کتاب فیزیک و اخترشناسی را از انگلیسی به فارسی برگرداند. در سال ۱۳۵۳ با بورس دولت فرانسه به پاریس رفت تا در رشته های اخترشناسی و اخترفیزیک در دانشگاه پاریس درس بخواند و در سال ۱۳۵۸ مدرک دکترای سیکل سوم خود و سپس در سال ۱۳۶۲ دکتری دولتی که بالاترین مدرک تحصیلی در فرانسه به حساب می آید را از دانشگاه پاریس گرفت.
در سال ۱۳۵۹ موفق به دریافت کرسی رسمی «اخترشناس» در رصدخانه پاریس شد و در سال ۱۳۶۴ با گذراندن کنکور به گروه اخترشناسان رصدخانه بزرگ اروپا (ESO) پیوست که در کشور شیلی در آمریکای جنوبی جای دارد و به مدت ۷ سال در آنجا به پژوهش مشغول بود.
دکتر حیدری در سال ۱۳۶۲ در جریان پژوهش های رساله دکتری خود، جسم های ناشناخته ای را در دو کهکشان همسایه ما که ابرهای ماژلان Magellanic Clouds خوانده می شوند کشف کرد. پیش تر پنداشته می شد که این جسم ها ستاره هستند، ولی او نشان داد که آنها سحابی های خاصی هستند که توسط ستارگان پرجرمِ نوزاد به وجود آمده اند. از آن زمان تا انتهای عمر، بخش برجسته ای از فعالیتهای او بر روی این جسم ها متمرکز بود.
جرم بیشینه ستارگان، یکی دیگر از نتیجه های پژوهش های علمی و جالب دکتر حیدری به حساب می آید. پیش تر پنداشته می شد که ستارگان می توانند جرمی تا حدود ۵۰۰ برابر جرم خورشید داشته باشند اما حیدری نشان داد که چنین ستاره هایی وجود ندارند و ستاره های پرجرم تر از ۱۲۰ برابر جرم خورشید در واقع یک ستاره نیستند، بلکه گروهی از ستارگان کم جرم اند که چون بسیار تنگاتنگ هم جای گرفته اند، ما آنها را یک ستاره می پنداشتیم.
دکتر محمد حیدری ملایری، فیزیک دان و اخترشناس و زبان شناس نام دار ایرانی بعد از یک بیماری طولانی جهان ما را وانهاد و در روز ۱۰ اسفند سال ۱۴۰۱ در پاریس چشم از جهان فروبست.
دکتر حمیدرضا گیاهی یزدی
دکتر حمیدرضا گیاهی یزدی متولد ۱۳۵۲ پژوهشگر توانا و پرکار تاریخ نجوم محاسباتی بوده که در پی بیماری طولانی، روز شنبه ۱۴ خرداد ۱۴۰۱ دارفانی را وداع گفت. وی در رشته زمین شناسی تحصیل کرده بود، در نجوم آماتوری فعالیت داشت و سرانجام به پژوهش و نگارش در حوزه تاریخ نجوم محاسباتی در دوره اسلامی روی آورد.
کشف یک شاخص ظهر در مسجد میرزا داود همدان در افتتاح رصدخانه ابن صلاح همدانی
وی در سمت مدیر گروه تاریخ علم بنیاد دایرةالمعارف اسلامی (دانشنامه جهان اسلام) مشغول به فعالیت بود.
یزدی از پژوهشگران برجسته تاریخ علم، خصوصاً تاریخ نجوم دوره اسلامی بود و مقالات ارزشمندی از وی در مجلات و دانشنامه های معتبر بین المللی و داخلی همچون دانشنامه‌ی جهان اسلام، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، Suhail و Archive for the History of Exact Science انتشار یافته بود.
مادر ستاره شناسی ایران
آلینوش طریان در تهران و در تاریخ سه شنبه ۱۸ آبان ۱۲۹۹ متولد شد. آلینوش تحصیلات پایه را در مدرسه ارامنه و دوره دبیرستان را در دبیرستان انوشیروان دادگر زرتشتیان سپری نمود و مدرک لیسانس خودرا در سال ۱۳۲۶ از دانشگاه تهران دریافت کرد و همانجا بعنوان متصدی عملیات آزمایشگاهی دانشکده علوم استخدام شد.
سپس برای بورس تحصیلی درخواست نمود ولی به علت زن بودن او، استادش دکتر محمود حسابی، با این درخواست موافقت نکرد. ازاین رو آلینوش طریان به خرج خانوادهٔ خود به دانشگاه سوربن رفت و سال ۱۳۳۵ (۱۹۵۶ میلادی) از آن دانشگاه مدرک دکترا گرفت. با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، دکتر طریان با هدف خدمت به کشورش به ایران بازگشت و در دانشگاه تهران بعنوان دانشیار ترمودینامیک مشغول تدریس شد.
وی در سال ۱۳۳۸ جهت شرکت در بورسیهٔ دولتی آلمان غربی در مطالعه رصدخانه خورشیدی انتخاب گردید و بعد از چهار ماه مطالعه به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۵ نقش عمده ای را در بنیان گذاری اولین رصدخانه فیزیک خورشیدی در ایران ایفا کرد و در سال ۱۳۴۳ به مقام استادی در دانشگاه تهران رسید و اولین شخصی بود که درس فیزیک ستاره ها (اختر فیزیک) را در ایران تدریس کرد.
پایه گذاری اولین رصدخانهٔ فیزیک خورشیدی، ارائه درس های فیزیک خورشیدی و اختر فیزیک برای اولین بار، وقف خانه خود برای توسعه دانش و پایه گذاری اولین تلسکوپ خورشیدی از خدماتی است که وی در طول حیات خود اجرائی کرد.
ایشان در ۱۵ اسفند سال ۱۳۸۹ شمسی درگذشت.
ارجاع هاوکینگ به استاد دانشگاه کردستان
پرفسور محمدرضا ستاره از دانشمندان برتر جهان اسلام در اول خرداد ماه سال ۱۴۰۱ در راه بیجار به دیواندره گرفتار سانحه تصادف شد و بعد از تحمل بیش از یک ماه درد و رنج ناشی از تصادف و ۱۰ عمل جراحی در روز ۱۱ تیر ماه ۱۴۰۱ در بیمارستان امام خمینی تهران درگذشت.
پروفسور ستاره اهل بیجار و همچون نخبگان علمی و دانشمندان این شهرستان و استان کردستان به شمار می رفت که از سال ۱۳۸۰ عضو هیات علمی گروه فیزیک دانشگاه کردستان بوده و ضمن آموزش و پژوهش، دانشجویان زیادی را تربیت کرد.
ستاره، دکتری خودرا در سال ۱۳۸۰ از دانشگاه صنعتی شریف در زمینه فیزیک نظری با رساله "اثر کازیمیر در کیهان شناسی" گرفتن کرد. تالیف بیش از ۳۰۰ عنوان مقاله در مجلات معتبر بین المللی و تربیت ده ها دانشجو در مقاطع تحصیلات تکمیلی کارشناسی ارشد و دکتری فیزیک از خدمات ماندگار ایشان به جامعه علمی کشور است.
وی دارای شاخص "هرش" ۵۲ بوده و مقالات وی بیش از ۱۱۰۰۰ ارجاع دریافت کرده اند که از این نظر در میان فیزیکدانان ایرانی جایگاه رفیعی دارد. درباره ی جایگاه دکتر ستاره همین توصیف کافی است که استیون هاوکینگ یکی از برجسته ترین استادان کیهان شناس و دانشمندان نامدار سده معاصر در حوزه فیزیک نظری و نظریه پرداز سیاهچاله ها چند نوبت به مقالات ستاره ارجاع داده بود. جالب آنکه در آخرین مقالات که چند ماه بعد از مرگ هاوکینگ در دسامبر ۲۰۱۸ یعنی حدود ۹ ماه بعد از مرگ وی انتشار یافت، حاوی ارجاعی به دکتر ستاره بود.
ارسال نخستین قرآن به فضا
سیروس برزو در سال ۱۳۳۲ در سرخس به دنیا آمد و از همان دوران نوجوانی با راهنمایی یکی از معلمان خود، کلکسیونی از عکس ها و یادمان های فضایی را جمع آوری کرد و این سرآغاز علاقه مندی اش به دانش و فناوری فضایی شد. بعدها بعد از فارغ التحصیلی بعنوان دبیر حرفه و فن به استخدام آموزش و پرورش درآمد و همزمان فعالیتهای روزنامه نگاری خودرا از سال ۱۳۵۸ با انتشار مقالاتی در ماهنامه دانشمند شروع کرد.
مقالات و گزارش های وی در نشریات علمی آن زمان مورد توجه قرار گرفت و در نهایت از تدریس کناره گیری و به دعوت موسسه کیهان به تهران مهاجرت کرد و سپس در اوایل دهه ۶۰، مامور تاسیس مجله کیهان علمی شد و در مسئولیت اولین سردبیر آن نشریه، فعالیتهای مطبوعاتی اش را پی گرفت.
سیروس برزو، در اواخر همان دهه، امتیاز انتشار ماهنامه تخصصی با نام «مرزهای بیکران فضا» را دریافت کرد. این ماهنامه حدود ۳۰ شماره منتشر شد و نقطه عطفی در تاریخ روزنامه نگاری علمی ایران محسوب می شد. گفتگوهای اختصاصی با فضانوردان، انتشار گزارش های ویژه از رویدادهای فضایی جهان، برگزاری نمایشگاه ها و کلاس های آموزش فضایی، قسمتی از نوآوری های مرزهای بیکران فضا به شمار می رفت.
این نشریه به علت مشکلات مالی تعطیل شد و بعد از آن سیروس برزو به روسیه مهاجرت کرد. برزو در سالهای سکونت در روسیه بعنوان استاد زبان فارسی در دانشگاه های شهرهای مسکو، آستراخان و اوفا به تدریس و تربیت دانشجویان خدمت می کرد.
فضانوردان نامداری همچون گئورگی گرچکو، الکساندر بالندین، ویکتور گارباتکو، سالیجان شریپف، الکساندر الکساندروف، والدیمیر الزوتیکن و غیره به دعوت او به ایران سفر کرده و با یادگاری های اهدایی آنها به برزو، نمایشگاه ها و همایش های فضانوردی مختلفی در شهرهای مختلف برگزار کردند. همین طور وی در سال ۱۳۸۵ موفق شد به کمک پاول وینوگرادوف، فضانورد نامدار روسی، کارت پستال هایی از مینیاتورهای استاد محمود فرشچیان را به همراه کتاب "نخستین های فضانوردی" (نوشته خودش) به ایستگاه فضایی بین المللی ارسال نماید.
در سالهای بعد نیز برزو با همراهی الکساندر کالری، یک جلد کلام الله مجید را بعنوان اولین قرآن چاپ ایران به فضا ارسال کرد. این آثار، بعدها و بعد از بازگشت از فضا، در مراسم مختلفی در ایران رونمایی گردید و در معرض دید علاقه مندان قرار گرفت. سیروس برزو در مدت اقامتش در روسیه، ارتباط خودرا با جامعه مطبوعاتی ایران حفظ کرد و از او گزارش های اختصاصی از پروازهای فضایی و نیز گفت و گو با فضانوردان در رسانه های ایران منتشر می شد.
وی در اوایل دهه ۹۰ برای همیشه به ایران بازگشت تا تجربیاتش را در اختیار گروه ها و نهادهای مختلف فضایی برای ترویج دانش و فناوری فضایی در ایران قرار دهد.
بروز، در پی سفری ترویجی به کرمان، مبتلا به کرونا شد و در بیمارستان در همان شهر بستری شد و سرانجام در روز ۱۳ مهرماه ۱۳۹۹ همزمان با شروع هفته جهانی فضا، جان به جان آفرین تسلیم کرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب