لحظات سرنوشت ساز سال 2019 در فضا
نهایت علم: سال 2019 میلادی سال پرباری در زمینه علمی و به خصوص بخش فضایی بود و طی آن اتفاقات جذاب بسیاری رخ داد كه هفت مورد از آنها را مرور خواهیم كرد.
به گزارش نهایت علم به نقل از ایسنا و به نقل از گیزمگ، بد نیست در واپسین ساعات قبل از ورود به سال ۲۰۲۰ میلادی اتفاقات جذاب حوزه فضایی سال ۲۰۱۹ را بررسی نماییم.
ثبت نخستین تصویر از یك سیاه چاله
دهمین روز آوریل سال جاری رویدادی بی نظیر در نجوم به وقوع پیوست و دانشمندان كه سالیان متمادی برای ثبت یك تصویر از سیاه چاله تلاش می كردند، بالاخره موفق شدند. اختر شناسان برای اولین بار در تاریخ، تصویری از یك سیاه چاله را حالا نام آنرا "Pōwehi" نامیده اند با دوربین تلسكوپ "افق رویداد" شكار كردند. نام این سیاه چاله در زبان هاوایی به معنای "منبع تاریكی زینت داده خلقت بی پایان"(embellished dark source of unending creation) است. سیاهچاله "Pōwehi" یا كمان ای * در كهكشانی به نام "M۸۷" قرار دارد كه ۵۵ میلیون سال نوری با ما فاصله دارد.
این سیاه چاله ۴۰ میلیارد كیلومتر قطر دارد كه سه میلیون برابر قطر زمین است و توسط دانشمندان به "هیولا" تشبیه شده است. سیاه چاله شكار شده توسط دوربین ستاره شناسان در ۵۰۰ میلیون تریلیون كیلومتری كره زمین قرار دارد و تصویرش توسط شبكه ای از هشت تلسكوپ در سراسر جهان ثبت شده است. "كیتی بومن"(Katie Bouman) محققی است كه توانست با كشف یك الگوریتم به ثبت نخستین تصویر رسمی از یك سیاهچاله كمك نماید.
"كیت بومن"(Katie Bouman) محقق فارغ التحصیل شده از دانشگاه "ام آی تی" موفق شد در سال ۲۰۱۷ یك الگوریتم را برای تلسكوپ "افق رویداد" ایجاد كند كه در نهایت منجر به ثبت نخستین تصویر از سیاهچاله شد.
فرود "چانگ ای-۴" بر سمت پنهان ماه
سوم فوریه سال ۲۰۱۹ كاوشگر "چانگ ای-۴ ساعت هشت شب به وقت منطقه زمانی شرقی و یكم بامدادان پنجشنبه به وقت ساعت هماهنگ جهانی و ۹ بامداد به وقت پكن بر سمت پنهان ماه فرود آمد. این كاوشگر در حوضه قطب جنوب-آیتكن و منطقه "Von Karman crater" فرود آمد.
این دهانه بسیار عمیق است و با این وجود این كاوشگر می تواند اطلاعات مهمی از سنگ های آنجا را در اختیار دانشمندان قرار دهد.
كاوشگر "چانگ ای-۴" سوار بر موشك "لانگ مارچ ۳بی"(Long March ۳B) از مركز پرتاب ماهواره "شیچانگ"(Xichang) پرتاب شد. سَمت پنهان ماه نیم كره ای از كرهٔ ماه است كه بطور دائمی از كره زمین روی گردان است. سمت پنهان ماه اولین بار در سال ۱۹۵۹ توسط كاوشگر لونا ۳ شوروی عكسبرداری شد و اولین رویت مستقیم با چشم انسان در سال ۱۹۶۸ و در جریان ماموریت آپولو ۸ صورت گرفت. سمت پنهان ماه دارای دهانه های برخوردی فراوانی است ولی دریاوارهای كمی دارد. در این سمت از ماه كمتر حوضه ای یافت می شود كه عمق آن به اندازه ای باشد كه اجازه فوران های آتشفشانی و تشكیل دریاوارها را بدهد. به این خاطر، با وجود اینكه دهانه های برخوردی زیادی در هر دو سمت ماه دیده می شود اما تفاوت عمق ها سبب شده كه دریاوارهای بزرگ بیشتر در سمت پیدای ماه تشكیل شوند. ظاهراً تعداد دفعاتی كه گدازه های زیرسطحی در سمت پیدای ماه به سطح رسیده اند بیشتر و آسان تر از سمت پنهان بوده است. هدف این فرودگر، دهانه بزرگ ون كارمن(Von Karmán) است و الان كه در آنجا فرود آمده، همراه با كاوشگر، خاك ماه را تجزیه و تحلیل خواهدنمود و ساختار زیربنایی آن و باد خورشیدی را مطالعه و بررسی می كند. چانگ ای-۴" دنباله سه ماموریت موفق برنامه "چانگ ای" است. دو ماموریت اول شامل كاوشگرهایی بودند كه در مدار ماه قرار گرفتند، در صورتیكه ماموریت "چانگ ای-۳" شامل فرود یك فرودگر و كاوشگر در نیمه نزدیك ماه بود.
دومین جرم میان ستاره ای
چندی قبل اخترشناسان وجود دومین جرم میان ستاره ای را نیز تایید كردند. چندی قبل ستاره شناسان یك ستاره دنباله دار را رصد كردند و احتمال دادند این ستاره، دومین جرم میان ستاره ای باشد كه تابحال كشف شده است اما حالا ستاره شناسان اعلام و تایید كردند آن جرم عجیب و مرموز كه با سرعت بسیار زیاد در حال عبور از كنار منظومه شمسی است بطور قطع یك دنباله دار از فضای عمیق است.
زمانی كه این جرم ماه گذشته رصد شد آنرا "C/۲۰۱۹ Q۴" نامیدند اما حالا بنابر گفته های "اتحادیه بین المللی نجوم"(IAU) این دنباله دار "۲۱ بوریسف"(I/Borisov۲ ) نام گرفته است برای اینكه "گنادی بوریسف"(Gennady Borisov) از "رصدخانه نجوم كریمه"(Crimean Astrophysical Observatory) این جسم را كشف كرد. جسم مذكور رسما دومین جرم شناخته شده بین ستاره ای(پس از جرم سیگار شكل موسوم به اموآموا) است كه از منظومه شمسی ما عبور می كند. ستاره شناسان دریافتند كه این جرم، بیرون از "مسیر حركت ظاهری سالانه خورشید نسبت به زمین" یا "دایرةالبروج" قرار دارد و با زاویه ۴۰ درجه و سرعت ۱۵۰ هزار كیلومتر بر ساعت به سمت داخل منظومه شمسی در حال حركت است. طول این دنباله دار دو تا ۱۶ كیلومتر است و در اواسط ماه دسامبر روشنایی آن نیز به اوج خود سیده است و توسط تلسكوپ های معمولی نیز قابل مشاهده بوده است. ستاره شناسان می گویند دنباله دار "۲۱ بوریسف" دارای بیشترین "مدار هذلولی"(hyperbolic orbit) نسبت به هزاران ستاره دنباله دار مشاهده شده را دارد و این دنباله دار دومین جسم بین ستاره ای است كه از منظومه شمسی ما عبور كرده است. نخستین جرم "اوموآموا"(Oumuamua) بود. اوموآموا اولین جرم بین ستاره ای شناخته شده است كه مسیر حركت آن از منظومه شمسی می گذرد. اوموآموا در یك مسیر بسیار سهموی(هیپربولیك) توسط "رابرت وریك" در ۱۹ اكتبر ۲۰۱۷، چهل روز بعد از دور زدن خورشید كشف شد. بگفته كارشناسان ۲۰ هزار سال طول می كشد تا دنباله دار" ۲۱ بوریسف" از منظومه شمسی ما بیرون رود.
كشف آب برای نخستین بار در یك سیاره با احتمال حیات
دانشمندان بریتانیایی در ماه سپتامبر سال جاری ادعا كردند اولین سیاره قابل سكونت با دارا بودن جو و آب و هوای مناسب جهت زندگی را در فاصله ۱۱۰ سال نوری از زمین كشف كرده اند. یك تیم تحقیق روی سیاره های فراخورشیدی در كالج دانشگاهی لندن(University College London) ادعا نمود كه نخستین سیاره فراخورشیدی احیانا قابل سكونت بعد از زمین را در كیهان یافته است. همانطور كه می دانیم آب جهت زندگی بسیار مهمست و این یكی از مهم ترین چیزهایی است كه اخترشناسان در سیارات بیرون از منظومه شمسی موسوم به فراخورشیدی به دنبال آن هستند.
حالا به لطف مشاهدات تلسكوپ فضایی هابل، بخار آب برای نخستین بار در جو یك سیاره موسوم به K۲-۱۸bكه پتانسیل قابل سكونت بودن را دارد، مشاهده شده است. بخار آب در غول های گازی رایج است. سیاره های مشتری، كیوان، اورانوس و نپتون همگی دارای H۲O در جو خود هستند. اما وجود آب روی یك سیاره سنگی بسیار نادر است و موجب می شود كشف بخار آب و احتمالاً حتی باران در سیاراتی مثل سیار K۲-۱۸b یك پیشرفت شگفت آور باشد. قبلا بخار آب روی سیارات خارج از منظومه شمسی دیده شده بود، اما هیچ یك از آنها دارای حیات نبودند. این سیاره ها شامل نسخه های بسیار داغی از مشتری، زحل و نپتون و ابرزمین هایی بودند كه بیشتر از بخار تشكیل شده اند تا سنگ.
اما این كشف جدید امیدواركننده تر است. سیاره مورد نظر با عنوان K۲-۱۸b شناخته می شود و به دور یك ستاره كوتوله قرمز در فاصله حدود ۱۱۰ سال نوری از ما در صورت فلكی "لئو"(Leo) می چرخد. این سیاره، سنگی و شبیه به كره زمین است كه ۲.۲۵ برابر وسیع تر و ۸ برابر پرجرم تر از سیاره ما است.
همانطور كه گفته شد این سیاره در كمربند حیات یا منطقه "گلدی لاكس"(Goldilocks) قرار دارد كه محدوده ای نسبت به یك ستاره است كه در آن درجه حرارت نه خیلی گرم است و نه خیلی سرد و قابلیت پشتیبانی از حیات را دارد. اما مهمست كه توجه داشته باشید عنوان "به طور بالقوه قابل سكونت" لزوما به مدلول قابل سكونت برای انسان نیست. این سیاره به سبب بزرگتر بودن نسبت به زمین، گرانش سطحی بسیار قوی تری دارد كه راه رفتن روی آنرا نا ممكن می كند. همین طور ستاره های كوتوله قرمز فعال تر از خورشید ما هستند، بدین سبب این سیاره میزبان پرتوی قدرتمندی از اشعه ماوراء بنفش است كه در انسان سبب بروز سرطان پوست می شود.
در صورتیكه دمای متعادل و حضور آب در این سیاره تازه كشف شده علایم خوبی است، لزوما قابل سكونت نیست. با اینكه این سیاره یك غول گازی نیست، اما دارای یك جو ضخیم و پر فشار است كه احیانا یك هسته بزرگ و سنگی را احاطه كرده است و به سبب فشار خردكننده آن، انسان ها قادر به قدم زدن بر روی سطح این سیاره نخواهند بود.
۵۰ سالگی ماموریت آپولو ۱۱
۲۰ ژوئیه امسال مصادف با پنجاهمین سالگرد پرتاب تاریخی فضاپیمای آپولو ۱۱ به ماه بود. نیم قرن پیش ۶۰۰ میلیون فرد در سراسر جهان چشم به تلویزیون دوخته بودند تا جهش بزرگ بشریت را شاهد باشند. نیم قرن پیش بامداد روز ۱۶ ژوئیه سال ۱۹۶۹، نیل آرمسترانگ، باز آلدرین و مایكل كالینز زمین را به مقصد ماه ترك كردند. چهار روز بعد در ۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹، آرمسترانگ و آلدرین بر سطح كره ماه گام نهادند و لحظه شگفت انگیزی را در تاریخ به ثبت رساندند. نه تنها مردم آمریكا بلكه صدها میلیون فرد از سراسر جهان مجذوب این ماموریت بودند، بطوریكه بنابر گزارش ها حدود ۶۰۰ میلیون انسان در سراسر دنیا به صورت زنده این رویداد تاریخی را از تلویزیون تماشا كردند.
ماموریت آپولو ۱۱ یكی از مأموریتهای "پروژه آپولو" بود. فضاپیمای آپولو ۱۱ روز ۱۶ ژوئیه سال ۱۹۶۹ ساعت ۹: ۳۲ بامداد همراه با سه فضانورد به اسامی "نیل آرمسترانگ"، "باز آلدرین" و "مایكل كالینز" سوار بر موشك "ساترن ۵" از مركز فضایی كندی به ماه پرتاب شد و فضانوردان("نیل آرمسترانگ"و "باز آلدرین") چهار روز بعد و در روز ۲۰ ژوئیه توانستند بعنوان اولین انسان ها بر روی كره ماه فرود آمده و بر آن گام بنهند.
طی این ماموریت "مایكل كالینز" خلبان گردونه فرماندهی بود و بدین سبب بعد از رسیدن به مدار ماه سفینه ماه نشین از سفینه مادر جدا شد، "آرمسترانگ" و "آلدرین" روی ماه نشستند، ولی "كالینز" در سفینه مادر ماند. "آرمسترانگ" و "آلدرین" به مدت ۲۱ ساعت و ۳۶ دقیقه و ۲۰ ثانیه بر روی ماه بودند و ۲ ساعت و ۳۱ دقیقه و ۴۰ ثانیه بر روی ماه راهپیمایی كردند. آنها بعد از بلندشدن از كره ماه به گردونه فرماندهی كه "كالینز" در آن قرار داشت، ملحق شدند و ماه نشین را در فضا رها كردند. سرانجام آپولو ۱۱ در ۲۴ ژوئیه به زمین بازگشت و در اقیانوس آرام فرود آمد. حالا كه ۵۰ سال از آن رویداد تاریخی می گذرد نیز این مساله جذابیت خودرا برای افراد از دست نداده است و هنوز هم آنرا جهش بزرگ بشریت در تاریخ می دانند.
آزمایش موفقیت آمیز "استارهاپر"
ماه آگوست در صورتیكه كپسول "دراگون" در راه بازگشت از سومین سفر خود به ایستگاه فضایی بین المللی بود، وسیله نقلیه آزمایشی "استارهاپر"(Starhopper) كه در واقع پیش درآمدی بر پرتاب موشك غول آسای "استارشیپ" است، مهمترین آزمایش خودرا پشت سر گذاشت. ۲۷ اوت وسیله نقلیه آزمایشی "استارهاپر" شركت "اسپیس ایكس" متعلق به "ایلان ماسك" در آخرین آزمایش خود موفق شد ۱۵۲.۴ متر از سكوی پرتاب بوكا چیكا اسپیس ایكس واقع در تگزاس فاصله گرفته و بالا رفته و سپس با موفقیت به زمین برگردد. بعد از این پرتاب موفق ایلان ماسك در حساب كاربری خود در توئیتر به تیم اسپیس ایكس این دستاورد مهم را تبریك گفت. به سبب ساختار موتور "رپتور" استارهاپر كه حاوی سوخت متان است، از ساكنان اطراف مكان سكوی پرتاب خواسته شده بود كه موقتاً به یك منطقه دیگر بروند و در حین انجام آزمایش در آنجا حضور نداشته باشند تا از هرگونه خطر احتمالی جلوگیری شود. البته قابل ذكر است در ابتدا قرار بود این آزمایش روز دوشنبه(۲۶ اوت) صورت گیرد اما بگفته ایلان ماسك دقیقا قبل از پرتاب آنها متوجه مشكلاتی در موتور استارهاپر شدند و بدین سبب این پرتاب به سه شنبه موكول شد. این آزمایش بزرگترین و مهم ترین آزمایش مهمی بود كه استارهاپر با موفقیت پشت سر گذاشت برای اینكه در اوایل تابستان تنها توانست تا حدود ۶۵ فوت (۲۰ متر) از زمین فاصله بگیرد. هدف از طراحی فضاپیمای "استارشیپ" توسط شركت اسپیس ایكس ارسال انسان ها به ماه و مریخ است. در ماه ژانویه سال جاری هنگامی كه ایلان ماسك تصویری از نسخه آزمایشی "استارشیپ" را منتشر كرد، توجه افراد بسیاری را به این فناوری جلب كرد و الان نسخه آزمایشی این فضاپیما با پشت سر گذاشتن چند آزمایش سبب شده تا شركت اسپیس ایكس یك گام به تحقق رؤیای گردشگری فضایی و ارسال انسان ها به ماه و مریخ در سال ۲۰۲۴ نزدیك شود.
موفقیت نخستین فضاپیمای خورشیدی
ماه ژوئیه سال جاری "لایت سیل ۲"، اولین فضاپیمای خورشیدی توانست با نیروی حاصل از نور خورشید، مسیر خودرا در مدار زمین تغییر دهد.
بنظر می رسد فضاپیمای خورشیدی "لایت سیل ۲" حالا با كمك نور خورشید، حركت خودرا در فضا آغاز نموده است. این فضاپیمای كوچك بعد از گشودن بادبان های خورشیدی خود، توانست با موفقیت از فوتون های خورشید استفاده نماید تا مسیر خودرا در مدار زمین تغییر دهد. "لایت سیل" در ماه ژوئن، با موشك "فالكون هوی" وارد مدار زمین شد. این فضاپیما، اولین فضاپیمای خورشیدی در تاریخ فضا است كه برای حركت كردن، تنها از نور خورشید استفاده می نماید. "لایت سیل" در اوایل ماه جاری توانست با موفقیت بادبان های خورشیدی خودرا باز كند و در فضا به جستجو بپردازد. بادبان خورشیدی "لایت سیل"، بدون سوخت موشك یا هیچ نیروی محركه دیگر و تنها با استفاده از نور خوشید در حال گردش در مدار است. هدف این ماموریت، این است كه "لایت سیل" قبل از سوختن در اتمسفر، یك سال در مدار زمین گردش كند. بنیاد غیرانتفاعی "انجمن سیاره ای" (The Planetary Society) آمریكا، رسما اعلام نمود كه "لایت سیل ۲" توانست با كمك نیروی خورشید، در مدار زمین حركت نماید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب